woj. małopolskie, pow. Gorlice, gm. Sękowa
Projekt: Hans Mayr
Cmentarz nr 79 Sękowa z 400-stu Zachodniogalicyjskich Cmentarzy Wielkiej Wojny w Okręgu III – Gorlice
Cmentarz nr 79 Sękowa został założony na planie prostokąta, na dwóch tarasach, z włamanym prostokątem wejścia. Główną oś wyznacza wejście, aleja, schody łączące tarasy oraz pomnik znajdujący się w wyłamaniu muru od strony wschodniej. Ogrodzony jest murem zbudowanym z regularnych ciosów piaskowca z bogatą fakturą lica. Boczne mury z uskokami dostosowanymi do spadku terenu. Korona muru dwuspadowa. Wejście ujęte parą słupów, zamknięte jednoskrzydłową furtką zwieńczoną krzyżem maltańskim, z pionowych prętów żelaznych.
Elementem głównym cmentarza jest pomnik zbudowany z prostopadłościennego ciosu piaskowca w układzie warstwowym, z bogatą fakturą lica. Obelisk na planie wydłużonego prostokąta z wyodrębnionymi od frontu flankującymi szkarpami. Pochyłe ściany pomnika zbiegają się ku podstawie betonowego krzyża łacińskiego. We frontowej ścianie płycina po tablicy inskrypcyjnej.
Układ mogił symetryczny, rzędowy. Na mogiłach: – stela betonowa na prostokątnej płycie cokołu o lekko pochylonych bokach, zamknięta czteropunktowym łukiem, żeliwną tablicą inskrypcyjna; – stela o lekko pochylonych bokach zamknięta namiotowo z prostokątną żeliwną tablicą inskrypcyjną; – duży żeliwny krzyż łaciński. Cokół prostopadłościenny z górną częścią ściętą. Na cokole ażurowy krzyż o rozszerzających się końcach typu „crux triumphi”. W osi ramion stylizowany miecz. Na skrzyżowaniu ramion krzyż maltański z wieńcem laurowym. Podstawa pełna w formie antefiksu. Obrys krzyża stanowi ażurowa rama wypełniona geometryczno-roślinną dekoracją; – mały żeliwny krzyż łaciński typu „crux triumphi” o rozszerzonych u podstawy dolnym ramieniu, z obramioną płyciną z cyframi 1915.
Na cmentarzu w 52 mogiłach zbiorowych i 53 mogiłach pojedynczych pochowano 491 żołnierzy w tym 109 austro-węgierskiej, 192 rosyjskiej i 190 niemieckich. Z imienia i nazwiska znanych jest 237 żołnierzy w tym 3 rosyjskich, 44 austro-węgierskich i 190 niemieckich. Żołnierze rosyjscy przynależeli do: I.R. 34. Żołnierze austro-węgierscy przynależeli do: I.R. 7,18, 36, 98; T.K.J.R. 4; F.J.B. 12; Sch.R. 3. Żołnierze niemieccy przynależeli do: B.I.R. 3, 22, 46; B.R.I.R. 13, 46; P.I.R. 46. Polegli: 12.12.1914; 3-6.01.1915; 8-9-10-18-19-20-21.03.1915; 29-30.04.1915; 1-2-3-05.1915.
„…Wyraziście uwidacznia się przeznaczenie i znaczenie tego miejsca wśród wspaniałych uroków otaczającej przyrody. Podniosłość, wielkość i godność są korzeniami sztuki, która działa tutaj, aby bohaterskim wojownikom i wybawicielom z krwawych dni, stworzyć honorowe miejsce spoczynku, będące stosownym podziękowaniem za ich niezapomniane czyny…”. (1)
„…Ogólny stan – zły…”. (2)
Dojazd: do Cmentarz nr 79 Sękowa doprowadzi nas szlak cmentarny, który rozpoczyna się po lewej stronie drogi Sękowa – Wapienne. Szlak wyprowadza ponad zabudowę przysiółka Kawiory na otwarty stok wzgórza. Cmentarz jest widoczny wśród pól jako kępa drzew. Dokładna lokalizacja GPS 49.612268 21.225940
(1) R. Broch, H. Hauptmann „Die westgalizischen Heldengräber aus den Jahren des Weltkrieges 1914-1915” Wien 1918 – oryginał w prywatnych zbiorach B. Jezierski (2) Oktawian Duda „Cmentarze Wojenne z lat 1914 – 1918 w Galicji Zachodniej Czas Świetności i Czas Pogardy” Nowy Sącz 1977 – 1987, maszynopis w prywatnych zbiorach B. Jezierski
zdj. różny okres – Bogdan Jezierski zdj. Archiwalne R. Frodyma – w prywatnych zbiorach B. Jezierski zdj. archiwalne – Archiwum Narodowe Kraków
Cmentarze Wielkiej Wojny
