woj. małopolskie, pow. Gorlice, gm. Biecz
Projekt: Hans Mayr
Cmentarz nr 106 Biecz z 400-stu Zachodniogalicyjskich Cmentarzy Wielkiej Wojny w Okręgu III – Gorlice
Cmentarz nr 106 Biecz o pow. 703 m2 zbudowany jest na planie niesymetrycznego równoległoboku (10 boków), podzielonego wewnętrznymi murami na cztery pola grobowe. Otoczonym kamiennym murem z grubą fakturą lica, nakrytego dwuspadową betonową koroną. Mur dostosowany uskokami do ukształtowania terenu. Cztery poziomy cmentarza (tarasy) połączone ciągiem schodów ujętych w policzkowe mury. Wejście od strony wschodniej poprzedzone schodami ujętymi w mury policzkowe. Pierwotnie zamykany był żelazną furtką z pionowych prętów, z dolnym pasem pełnym. Wejście zwieńczone trójkątnie – ujęte w kamienne słupy zamknięte trójkątną kamienną ścianką nakrytą dwuspadowym dachem z betonowej płyty. Nad otworem wejścia – betonowe zbrojone nadproże.
Na osi wejścia, na zamknięciu kompozycyjnym dolnego tarasu, wbudowany w zachodni mur cmentarza – wysoki kamienny krzyż łaciński na prostopadłościennym, wyłamanym z lica muru cokole. Stanowi on główny element cmentarza.
Na poszczególnych polach grobowych układ mogił rzędowy. Nagrobki w trzech rodzajach: – krzyże żeliwne z okrągłą tarczą na skrzyżowaniu ramion ujętą w falistą glorię; – duże żeliwne krzyże dwuramienne z wieńcem dębowym; – małe żeliwne krzyże lotaryńskie na betonowych niskich postumentach.
„…Największym, a pod względem artystycznym najlepszym z nich, jest cmentarz nr 106, leżący na podzielonym przez wąwóz wierzchołku, naprzeciw potężnej ściany szczytowej pochodzącego z okresu niemieckiej kolonizacji kościoła parafialnego, ceglany mur. Rosnący w najwyższym punkcie wzgórza potężny dąb, artysta specjalnie zachował i uczynił godnym symbolem cmentarza, uważając że nie ma dzieła architektury dość pięknego aby mogło konkurować z tym naturalnym symbolem siły i trwałości…”. (1)
„…Ogólny stan zły. Mur uszkodzony. Pola grobowe – zniszczone. Nagrobki w większości zniszczone bądź uszkodzone. Cmentarz bez opieki …”. (2)
Na terenie cmentarza w 64 mogiłach pojedynczych i 43 zbiorowych pochowano 386 żołnierzy w tym 182 rosyjskich i 204 austro-węgierskich. Z imienia i nazwiska znanych jest 149 żołnierzyw tym 5 rosyjskich i 144 austro-węgierskich. Żołnierze rosyjscy przynależeli do: I.R. 16, 121, 126, 129. Żołnierze austro-węgierscy przynależeli do: I.R. 3, 20, 56, 57, 100, 129; S.B. 7; H.I.R. 10, 11; F.J.B. 8; Sch.R. 26. Polegli: 22-23-24.12.1914; 15.02.1915; 16.03.1915; 3-4-5-7-8-9.05.1915.
Dojście: schodząc od Fary Bieckiej po drugiej stronie ulicy na skarpie jest Cmentarz nr 106 Biecz. Dokładna lokalizacja GPS: 49.730469 21.245519
(1) R. Broch, H. Hauptmann „Die westgalizischen Heldengräber aus den Jahren des Weltkrieges 1914-1915” Wien 1918 – oryginał w prywatnych zbiorach B. Jezierski (2) Oktawian Duda „Cmentarze Wojenne z lat 1914 – 1918 w Galicji Zachodniej Czas Świetności i Czas Pogardy” Nowy Sącz 1977 – 1987, maszynopis w prywatnych zbiorach B. Jezierski
zdj. 3.10.2020 – Bogdan Jezierski zdj. archiwalne – Roman Frodyma – w prywatnych zbiorach B. Jezierski zdj. plany, projekty archiwalne – Archiwum Narodowe Kraków
Cmentarze Wielkiej Wojny
