woj. małopolskie, pow. Nowy Sącz, gm. Grybów
Projekt: Hans Mayr
Cmentarz nr 130 A Grybów z 400-stu Zachodniogalicyjskich Cmentarzy Wielkiej Wojny Okręg III Gorlice
Cmentarz nr 130 A Grybów zbudowany na planie prostokąta o niesymetrycznie usytuowanym wejściu pow. 999 m2. Ogrodzenie od strony zachodniej i południowej stanowi pełny mur kamienny z dwuspadową betonową koroną, dostosowany uskokami do ukształtowania terenu. Z pozostałych stron kamienne słupy z czterospadową koroną na wspólnej wysokiej podmurówce – połączone parami żelaznych rur. Wejście ujęte w kamienne prostopadłościenne słupy na planie kwadratu, nakryte czterospadową betonową koroną zwieńczoną kamienną kulą. Boczne skrzydła wejścia zakończone są masywnymi niskimi pylonami trójsegmentowymi, na planie kwadratu, z czterospadową koroną.
Na osi wejścia pomnik centralny poprzedzony wypłytowanym prostokątnym placem. Masywny betonowy krzyż łaciński z pilastrowymi wspornikami bocznych ramion, na zwężającym się ku podstawie krzyża cokole o łamanym profilu. Cokół spoczywa na płaskiej podstawie na planie prostokąta. Na narożnym słupie ogrodzenia, od strony wschodniej tablica kamienna z napisem:
AN DEN WESTGALIZISCHE SCHLACHTFLDERN SIN IN DEN JAHRE DES WELTKRIEGES 1914 – 1915 UNTER LEITUNG FML. EDLER BRANDNER V. WOLFZAHN 378 KRIEGERFRIEDHOFE VOM BEREICH K.K. BEZIRKHAUPTMANNSCHAFT GRYBOW 9 FRIEDHOF ERBAUT VORDEN
W obelisku kształtem przypominającym piramidę wmurowano tablicę z inskrypcją w języku polskim i niemieckim:
CMENTARZ I WOJNY NR 130 A GRYBÓW TUTAJ SPOCZYWAJĄ W POKOJU 721 ŻOŁNIERZY POLEGŁYCH W LATACH 1914-15 Z C.K. ARMII AUSTRO – WĘGIERSKIEJ – 643 Z ARMII NIEMIECKIEJ – 51 Z ARMII ROSYJSKIEJ – 27 CMENTARZ ZBUDOWANO W LATACH 1917-18 PROJEKTOWAŁ HANS MAYR – 1916 REMONT 1997-98
Układ grobów rzędowy. 12 rzędów mogił zwróconych ku wschodowi . Nagrobki w 3 rodzajach: – żeliwne krzyże z okrągłą tarczą z falistą glorią na skrzyżowaniu ramion; – duże betonowe, trójkatnie ścięte stele, z żeliwną tablicą imienną; – małe trójkątnie ścięte stele betonowe, bez tablic.
„…Schodkowy mur kamienny z pylonami flankującymi schody, dziedziniec z wysokim na 6 m krzyżem kamiennym pomiędzy dwoma dębami…”. (1)
„…Stan ogólny średni…”. (2)
Na cmentarzu w 100 mogiłach pojedynczych i 61 zbiorowych pochowano 571 żołnierzy w tym 18 rosyjskich, 494 austro-węgierskich, 51 niemieckich i 8 z nieustaloną przynależnością armijną. Z imienia i nazwiska znanych jest 429 żołnierzy w tym 48 niemieckich i 381 austro-węgierskich. Żołnierze niemieccy przynależeli do: P.R.I.R. 46, 266, 267, 268, 269, 271, 272; P.I.R. 46, 58; B.I.R. 3, 22; K.P.G.G.R. 1, 2, 3; R.P.K. 84. Żołnierze austro-wegierscy przynależeli do: I.R. 3, 4, 9, 10, 18, 19, 20, 21, 24, 28, 30, 34, 36, 46, 56, 57, 58, 59, 66, 87, 89, 90, 98, 100, 101; H.I.R. 1, 5, 7, 9, 11, 16, 17, 23; Ldst.M.B. 13, 75, 85; Sch.R. 1, 3, 4, 5, 7, 9, 10, 12, 14, 17, 18, 24, 25, 26, 28, 30, 32, 34; T.K.J.R. 1, 2, 3, 4; H.H.R. 3, 5, 9; F.J.B. 2, 12, 20, 24, 26, 30; Ldst.B. 20, 160, 214; F.K.R. 11, 12; Tr.Div. 3, 45; Arb.Abt. 2/11, 4; Sch.R. 26/S. Baon 9; H.I.R. 2, 16; L.I.R. 11; F.K.R. 12, 25; H.R.15; F.H.R. 3, 4, 12, 29, 30; H.H.R. 5; Schw.H.D. ; San.Abt. 22; S.F.A.R. 10; J.D.S.A. 12; B.-H.I.R. 2; Ldst.Bez.Kmdo. 9; H.R.A.D. 1; 1/34 Stabs.Komp.; D.R. 9, 15; Ldst.I.B. 135; P.B. 9; H.I.R. 7. Polegli: od stycznia 1915 do sierpnia 1915.
Dojazd: cmentarz znajduje na terenie cmentarza parafialnego w Grybowie. Dokładna lokalizacja GPS: 49.62505 20.93703
(1) R. Broch, H. Hauptmann „Die westgalizischen Heldengräber aus den Jahren des Weltkrieges 1914-1915” Wien 1918 – oryginał w prywatnych zbiorach B. Jezierski
(2) Oktawian Duda „Cmentarze Wojenne z lat 1914 – 1918 w Galicji Zachodniej Czas Świetności i Czas Pogardy” Nowy Sącz 1977 – 1987, maszynopis w prywatnych zbiorach B. Jezierski
zdj. 04.06.2021 – B. Jezierski
zdj. archiwalne – Roman Frodyma – w prywatnych zbiorach B. Jezierski
zdj. plany, projekty archiwalne – Archiwum Narodowe Kraków