woj. małopolskie, pow. Gorlice, gm. Lipinki
Projekt: Hans Mayr
Cmentarz nr 103 Pagorzyna z Zachodniogalicyjskich Cmentarzy Wielkiej Wojny Okręg III – Gorlice
Cmentarz nr 103 Pagorzyna na planie wieloboku o pow. 560 m2. Otoczony jest drewnianym płotem. Wejście przez drewnianą, jednoramienną bramkę osadzoną w płocie.
Głównym elementem cmentarza jest duży drewniany krzyż łaciński z półkolistym daszkiem. Przy łączeniu ramion cyfry „1915”
Układ mogił swobodny, niesymetryczny (prostokątne o zróżnicowanej długości. Nagrobki na betonowych, ściętych pulpitowo cokołach w trzech rodzajach: – duże żeliwne krzyże typu niemieckiego z stylizowanym mieczem nałożonym na osie ramion oraz krzyżem maltańskim na skrzyżowaniu ramion. Końce ramion nieco rozszerzone. U podstawy palmeta na wolutach; – duże żeliwne krzyże dwuramienne typu lotaryńskiego z wieńcem dębowym i prostokątną płyciną u podstawy z datą 1915. Pasy środkowe ramion podzielone na kwadratowe kasetony wypełnione namiotową bonią; – mały żeliwny krzyż maltański z perłowym obramieniem, datą 1915, literą W i koroną oraz wieńcem dębowym.
Po za terenem pola grobowego odnalazłem dwa betonowe cokoły.
Na cmentarzu w 13 mogiłach zbiorowych i 4 mogiłach pojedynczych pochowano 180 żołnierzy w tym 14 niemieckich i 166 rosyjskich. Z imienia i nazwiska znanych jest 14 żołnierzy niemieckich. Żołnierze niemieccy przynależeli do: P.R.I.R. 269, 270, 271, 272. Żołnierze rosyjscy przynależeli do: Bojarski R. 208. Polegli: 4-5-6-7-9.05.1915.
„…Ogrodzenie drewniane, wielki drewniany krzyż, groby w formie tumulusów…”. (1)
„…Stan cmentarza bardzo zły. Granice nekropolii nieczytelne. Zarysy kwater niewidoczne. Większość nagrobków uszkodzona bądź zniszczona. Cmentarz objął las…”. (2)
Dojazd: cmentarz znajduje się w lesie na zboczu Łysej Góry (448 m). Samochód można zostawić na skraju drogi leśnej (GPS 49,69106 21,32105) dalej idziemy ok. 1 km leśną drogą w lewo w kierunku szczytu góry. Dokładna lokalizacja GPS 49.69882 21.32016
(1) R. Broch, H. Hauptmann „Die westgalizischen Heldengräber aus den Jahren des Weltkrieges 1914-1915” Wien 1918 – oryginał w prywatnych zbiorach B. Jezierski
(2) Oktawian Duda „Cmentarze Wojenne z lat 1914 – 1918 w Galicji Zachodniej Czas Świetności i Czas Pogardy” Nowy Sącz 1977 – 1987, maszynopis w prywatnych zbiorach B. Jezierski
zdj. 10.07.2021 – Bogdan Jezierski
zdj. archiwalne – Roman Frodyma – w prywatnych zbiorach B. Jezierski
zdj. plany, projekty archiwalne – Archiwum Narodowe Kraków