woj. podkarpackie, pow. Jasło, gm. Dębowiec
Projekt: Dušan Jurkovič
Cmentarz nr 11 Wola Cieklińska z czterystu Zachodniogalicyjskich Cmentarzy Wielkiej Wojny Okręg I – Żmigród
zdj. plany, projekty archiwalne – Archiwum Narodowe Kraków
Cmentarz nr 11 Wola Cieklińska założony na planie dwóch okręgów, nachodzących się na siebie o średnicy 22 i 14 m połączonymi trójstopniowymi schodami. Otoczony jest kamiennym murem przykrytym betonową koroną. Na głównej osi od północy znajduje się wejście (niegdyś zamykane żelazną bramką). Do wejścia prowadzą szerokie, kamienne stopnie. Wejście przez okrągłe kamienne słupy spięte kamiennym łukiem. Na łuku wykuty napis w tłumaczeniu: „Dążyliśmy do walki – znaleźliśmy pokój”. Punkty przecięcia murów okalających niższą i wyższą część nekropolii spięte są okrągłymi kamiennymi kolumnami (identyczne są na pomniku centralnym cmentarza nr 8 w Nowym Żmigrodzie).
Centralnym elementem cmentarza jest duża rotunda. Rotunda jest pusta w środku z wejściem od tyłu, nakryta jest betonową płytą. Na przedniej ścianie duża tablica przykryta daszkiem z bogatym ornamentem. Tablica zawiera dwa nazwiska oficerów poległych 4 maja 1915 roku: Fldw. Lt. Walther Loefke P.I.R. 46; Lt.I.Res. Karl Zahn B.I.R. 13 i napis w tłumaczeniu:
„Wspaniale jest poddać się losowi wojny Oddając swe życie ludzkie I śmierć mieć najbardziej honorową”
Mogiły ziemne otoczone kamiennym krawężnikiem. Krzyże nagrobne żeliwne na betonowych cokołach u wezgłowi mogił. Na skrzyżowaniu ramion ośmioboczne tarcze z glorią.
„Cmentarz wojskowy Wola Cieklińska urządzono na niewielkiej wyniosłości terenu, przed zalesionym stokiem górskim, na dwu kolistych tarasach, na które wiodą stopnie. W całości tego założenia przestrzennego włączono położony niżej mały staw okolony świeżo posadzonym, uroczym wieńcem drzew. Ponad nim wzrok kieruje się w stronę szeroko rozpościerających się lasów cieklińskich, które podczas ciężkich walk jakie wstrząsały tą ziemią, dla wielu dzielnych okazały się zgubne. W większym kręgu, nad czterema blisko siebie umieszczonymi grobami oficerskimi, wzniesiono pomnik w formie mauzoleum. Potężna budowla wzniesiona z kamiennych ciosów, odznacza się piękną linią świadomie podkreślającą grację zawartą w pwtarzającej się architekturze cmentarza w formie koła. Na płycie wmurowanej w ścianę grobowca można przeczytać: Oto wspaniały los wojownika; Pozbywając się własnego ja, Całkowicie oddając się ogółowi W śmierci upatrywać najszczytniejszą nagrodę. Kręgi dwóch tarasów otacza kamienna balustrada odznaczająca się szlachetną prostotą. Nad wejściem wznosi się masywny łuk z napisem: Wyruszyliśmy na bój, a znaleźliśmy pokój. Budowniczemu tego cmentarza przyświecał cel uświadomienia jednostkowego błogosławieństwa śmierci, niebiańskiego szczęścia i pozbawionego trosk odpoczynku od pośpiechu i zmagań dnia codziennego oraz zaznaczenia wiecznego krążenia tego, co nieśmiertelne, w nieskończoności czasu i przestrzeni. Hołd pochowanym bohaterom założył architekt wznosząc obok schodów łączących oba tarasy, dwa potężne, dźwigające krzyże pulony. Spoczywające na okrągłych podstawach, wyżej przechodzących w ośmiokątny, u góry zwieńczone kwadratowymi kapitalami o boku 1,5 m, pokryte interesującymi ornamentami, odznaczają się szczególnie wymownym pięknem”. (1)
„…Rotunda w całości jest w stanie daleko posuniętej destrukcji. …Ogólny stan cmentarza nr 11 jest zły. W czerwcu 1982 roku (w trakcie inwentaryzacji) lewy słup przy wejściu wykazywał uszkodzenie grożące zawaleniem łuku bramy …”(2)
Na cmentarzu nr 11 Wola Cieklińska w 56 mogiłach pojedynczych i 7 mogiłach zbiorowych spoczywa 114 żołnierzy w tym 44 rosyjskich, 22 austro-węgierskich i 48 niemieckich. Znanych jest z imienia i nazwiska 66 żołnierzy w tym 45 niemieckich, 20 austro-węgierskich i 1 rosyjski. Żołnierze niemieccy przynależeli do: P.I.R. 46, 47, 58, 79, 97; B.I.R. 3, 13, 22, ; F.A.R. 46. Żołnierze austro-węgierscy przynależeli do: Sch.R. 7, 27; S.B. 14. Data śmierci: 26 wrzesień 1914; 25 listopad 1914; 13-14 grudzień 1914; 3-6 maj 1915
zdj. plany, projekty archiwalne – Archiwum Narodowe Kraków
Dojazd: Jadąc od Nowego Żmigrodu w kierunku Dukli po prawej stronie drogi widzimy znak kierunkowy – w odległości ok. 1 km od drogi znajduje się cmentarz nr 11 Wola Cieklińska. Dokładna lokalizacja GPS 49.626091, 21.375882
(1) R. Broch, H. Hauptmann „Die westgalizischen Heldengräber aus den Jahren des Weltkrieges 1914-1915” Wien 1918 – oryginał w prywatnych zbiorach B. Jezierski
(2) Oktawian Duda „Cmentarze Wojenne z lat 1914 – 1918 w Galicji Zachodniej Czas Świetności i Czas Pogardy” Nowy Sącz 1977 – 1987, maszynopis w prywatnych zbiorach B. Jezierski
zdj. 20.12.2020 – Bogdan Jezierski
zdj. archiwalne – Roman Frodyma – w prywatnych zbiorach B. Jezierski
Cmentarze Wielkiej Wojny
