woj. podkarpackie, pow. Jasło, gm. Kołaczyce
Projekt: Johann Jäger
Cmentarz nr 41 Bieździadka z czterystu Zachodniogalicyjskich Cmentarzy Wielkiej Wojny Okręg II – Jasło
zdj. plany, projekty archiwalne – Archiwum Narodowe Kraków
Cmentarz nr 41 Bieździadka o pow. 186 m2 na planie wydłużonego prostokąta z poprzeczną osią symetrii posiada dwa wyłamania: – w części frontowej prostokątne, mieszczące wejście; – w murze tylnym (północnym) półkoliste, mieszczące kapliczkę. Ogrodzenie stanowi mur kamienny przykryty dwuspadową betonową płytą. Jedynie segmenty ogrodzenia sąsiadujące bezpośrednio z wejściem wykonane zostały jako żelazny płot sztachetowy z prętów. Furtka żelazna dwuskrzydłowa ujęta jest w dwa wysokie betonowe słupy nakryte czterospadowymi czapami. Wejście poprzedzone ścieżką ujęte w niskie murki policzkowe.
Głównym elementem cmentarza jest stylizowana murowana kapliczka, kryta gontowym czterospadowym dachem z małym żelaznym krzyżykiem. Na przedniej ścianie półkoliście sklepiona wnęka oraz tablica inskrypcyjna z epitafium Hansa Hauptmanna w tłumaczeniu:
„ Przybyliśmy z dalekiej ojczyzny
Tu objęła nas śmierć w swoje ramiona.
I uniosła nas przez odurzającą noc
Wszyscy obudziliśmy się w ojczyźnie”
Nekropolia zawiera 4 mogiły ziemne, w tym: – 2 duże groby rzędowe na prawo i lewo od wejścia; – 2 mogiły masowe w zachodnim i wschodnim skrzydle cmentarza. Ponadto przed kapliczką (na głównej osi) znajduje się 1 pojedynczy grób, oficera, z prostym krzyżem żelaznym. Nagrobki w 2 rodzajach: – małe, proste, żeliwne jednoramienne krzyże listwowe (na grobach rzędowych); – duże żeliwne krzyże dwuramienne (lotaryńskie) z wieńcem laurowym przewieszonym przez dolne ramiona oraz datę „1914” w prostokątnym obramowaniu u podstawy. Krzyże tego typu umieszczone są na masowych mogiłach żołnierzy rosyjskich.
„…Osobliwie ponure otoczenie i osamotnione położenie przy mało uczęszczanej drodze, stanowią mocną, swoistą oprawę dla skromnej w formie i wymiarach czcigodnej budowli. Przesadzistość formy w połączeniu z ciężkim, szlachetnym materiałem, okazały się właściwe, by wesprzeć zamysł nadania tej małej budowli wzruszającej wyrazistości wobec pustej przestrzeni najbliższej okolicy i sąsiedztwa szerokiego, pozbawionego drzew gościńca. Zwiedzający z tym większym wzruszeniem będzie oglądać ten cmentarz gdy wspomni, że stworzono tutaj miejsce wiecznego spoczynku synom dalekiej ojczyzny, którzy wraz z innymi krwią swoją ten teren wyzwalali…” (1)
„…Stan cmentarza dobry…” (2)
Na cmentarz nr 41 Bieździadka w 6 mogiłach zbiorowych i 10 pojedynczych pochowano 26 żołnierzy w tym 5 rosyjskich i 21 niemieckich . Z imienia i nazwiska znanych jest 13 żołnierzy niemieckich. Przynależeli oni do: K.P.G.R.z.F. 1, 3. Polegli 7.05.1915.
zdj. plany, projekty archiwalne – Archiwum Narodowe Kraków
Dojazd: cmentarz nr 41 Bieździadka znajduje się po lewej stronie drogi Bieździedka – Lubla ok. 1 km od skrzyżowania z drogą Łazów. Dokładna lokalizacja GPS: 49.803129 21.496235
(1) R. Broch, H. Hauptmann „Die westgalizischen Heldengräber aus den Jahren des Weltkrieges 1914-1915” Wien 1918 – oryginał w prywatnych zbiorach B. Jezierski
(2) Oktawian Duda „Cmentarze Wojenne z lat 1914 – 1918 w Galicji Zachodniej Czas Świetności i Czas Pogardy” Nowy Sącz 1977 – 1987, maszynopis w prywatnych zbiorach B. Jezierski
zdj. różny okres – Bogdan Jezierski
zdj. archiwalne – Roman Frodyma – w prywatnych zbiorach B. Jezierski
Cmentarze Wielkiej Wojny
