Okręg cmentarny VIII Brzesko obok okręgów III Gorlice i VI Tarnów należy do największych pod względem ilości cmentarzy na całym obszarze działalności KG – A. Obejmuje swym zasięgiem 50 cmentarzy, których łączna powierzchnia wynosi 21.231 M2, co stanowi 7,9 % wszystkich w Galicji Zachodniej. W ciągu ostatnich 40 lat większość z nich od stanu zaniedbania i ruiny przekształciła się w piękne zadbane pamiątki historii. Pod względem powierzchni 3 z nich to obiekty małe do 500 m2, 9 średniej wielkości do 1000 m 2 i 4 duże powyżej 1000 m2. Największym jest cmentarz w Brzesku nr 275. Natomiast pod względem ilości pochowanych to są obiekty małe gdzie pochowano kilku i duże zbiorcze gdzie ilość numerów jednostek, do których przynależeli zmarli przekracza 150. Daty śmierci pochodzą z okresu walk jesienno – zimowych 1914, walk nad Dunajcem od stycznia do czasu przełomu majowego 1915. Pod względem założenia przestrzennego, to 25 obiektów samodzielnych, 24 wkomponowano w istniejące cmentarze miejscowe i 1 w obrębie cmentarza wyznaniowego gminy żydowskiej. Pod względem administracyjnym należy powiatu brzeskiego i a także części powiatu tarnowskiego i dąbrowskiego. Ponieważ w poprzednio wydanym opracowaniu o cmentarzach w okręgach VI i VII opisałem część z nich to opisuję tylko te leżące od na zachód od linii Dunajca. Pod względem geograficznym okręg zajmuje tereny Pogórza Rożnowsko – Ciężkowickiego i płaskie tereny nadwiślańskiej krainy użytkowane rolniczo, przecięte linią kolejową Kraków – Przemyśl i autostradą A – 4. Układ drogowy biegnący w kierunku północ południe i wschód –zachód pozwala dotrzeć pojazdem mechanicznym do wszystkich opisanych obiektów. Najliczniejsze ich zgrupowania występują nad brzegiem Dunajca, w rejonie Zakliczyna i miasta Brzeska. Komendantem okręgu był wymieniony przez Rudolfa Brocha Karl Schölich, który także nadzorował budowę reprezentacyjnego cmentarza okręgu, jakim jest nr 275 w Brzesku. Kierownikiem artystycznym okręgu był architekt Robert Motka, który jednocześnie był projektantem 43 cmentarzy. Pozostałe 8 cmentarzy to projekty Johanna Watzala, rzeźbiarza i projektanta charakterystycznych metalowych krzyży nagrobnych. Materiałami budowlanymi były łatwo dostępne żwiry, kamień łamany, drewno i gotowe elementy żeliwne w postaci krzyży, bramek, odcinków łańcucha, rur spinających słupy ogrodzenia. Beton wylewano na mokro ozdabiając elementami dekoracyjnymi. Użycie tak trwałych materiałów spowodowało, że wszystkie obiekty w okręgu są w dobrym stanie.Oczywiście ząb czasu odcisnął swe piętno na wystroju, ale wszelkie prace remontowe przywróciły stany pierwotne tam, gdzie wcześniejsze posunięcia tego nie uniemożliwiły tak jak w Przybysławicach czy Miechowicach Małych. Najciekawsze założenia możemy zobaczyć w Brzesku, Niwce, Wierzchosławicach, Charzewicach, Tymowej. W opisie cmentarzy Okręgu VIII Brzesko nie zostały ujęte cmentarze nr 292 Faściszowa, nr 293 Zakliczyn, nr 294 Zakliczyn, nr 295 Pleśnica i nr 296 Pleśnica.
Cmentarze Wielkiej Wojny
